Geçit Hakkı Davası
Geçit hakkına ilişkin hükümler, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 747 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olup geçit hakkı; zorunlu geçit ve diğer geçit hakları olmak üzere iki başlıkta incelenmektedir.
Geçit hakkı tesisi için taraflar tapu müdürlüğünde resmi senet düzenlenmesi suretiyle aralarında anlaşabileceği gibi, dava yolu ile geçit hakkı tesisinin sağlanması da mümkündür.
Geçit hakkına ilişkin hukuki süreçlerin doğru şekilde analiz edilebilmesi ve hak kaybı yaşanmaması adına süreç takibi için alanında uzman avukat kadromuzdan, profesyonel hukuki dava ve danışmanlık hizmeti almanızı tavsiye ederiz.
Konu hakkında bilgi almak için info@calinokcuhukuk.com mail adresi veya 0530 239 80 89 numaralı telefon ile iletişime geçebilirsiniz.
Geçit Hakkı Nedir?
Geçit hakkı komşuluk hukukundan doğan bir irtifak hakkı olup taşınmaz veya kişi lehine tesis edilebilir. Geçit hakkı, sahibine taşınmaz üstünde yararlanma ve kullanma hakkı sağlar.
Geçit hakkı, Türk Medeni Kanunu’nda iki başlıkta düzenlenmiş ve tanımlanmış olup ilgili hükümler aşağıdaki gibidir;
a. Zorunlu geçit
Madde 747- Taşınmazından genel yola çıkmak için yeterli geçidi bulunmayan malik, tam bir bedel karşılığında bir geçit hakkı tanınmasını komşularından isteyebilir.
Bu hak, ilk önce kendisinden bu geçidin istenmesi önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun düşen komşuya karşı ve daha sonra bundan en az zarar görecek olana karşı kullanılır.
Zorunlu geçit iki tarafın menfaati gözetilerek belirlenir.
b. Diğer geçit hakları
Madde 748- Taşınmaz malikinin taşınmazını işletme veya iyileştirme ya da taşınmazı üzerinde yapı yapma amacıyla komşu taşınmaza geçici olarak girme hakkı ile tarla yolu, hayvan sulama yolu, kış geçidi, tomruk kaydırma yolu ve oluğu ve bunlara benzer diğer geçitler özel kanun hükümlerine tâbidir.
Özel kanun hükmü yoksa yerel âdet uygulanır.
Doğrudan doğruya kanundan kaynaklanan geçit hakları, tapu kütüğüne tescil edilmeksizin doğar. Ancak, bunlardan sürekli nitelikte olanlar beyanlar sütununda gösterilir.
Geçit Hakkı Davası
Geçit hakkı davasında davacı, lehine geçit hakkı tesis edilecek taşınmazın maliki olmalıdır. Ayrıca, ilgili taşınmazın özel mülkiyete tabi olması zorunludur.
Davalı taraf ise, aleyhine geçit hakkı tesis edilecek ve karşılığında kendisine bir bedel ödenecek kişi/kişilerdir. İlgili taşınmazda elbirliği mülkiyeti mevcut ise, tüm maliklerin davada taraf olması zorunludur.
Zorunlu geçit hakkı tesisinden söz edebilmek için, davacı tarafın, genel yola çıkmak için yeterli geçidinin bulunmaması zorunludur. Aksi halde, davalı tarafça davacı taraf lehine irtifak hakkı tesis edilmesine katlanması beklenemeyecektir.
Bununla birlikte, lehine geçit hakkı tesisi talep eden davacı tarafın, komşularına/davalılara tam bir bedel ödemesi zorunludur.
Davanın davacı taraf lehine sonuçlanması halinde; komşuluk hukuku kapsamında, davacı tarafın davalı tarafa irtifak hakkı karşılığında tam bir bedel ödemesi, davalı tarafın ise davacı taraf lehine irtifak hakkı tesis edilmesine katlanması gerekecektir.
Geçit Hakkı Davalarında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Geçit hakkı davası, irtifak hakkı tesis edilmesi istenen taşınmazın bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemesinde açılmalıdır.
Geçit Hakkı Davasında Yargılama Giderleri
Geçit hakkı davalarında, davanın niteliği gereği yargılama giderlerinin davacı taraf üzerinde bırakılması, bu kapsamda davanın davacı lehine sonuçlanması halinde davacı vekili lehine, davalı taraf aleyhine avukatlık ücretine de hükmedilmemesi gerekir.
Nitekim bu kapsamda verilen Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 29.03.2013 tarihli ve 2013/2892 E. 2013/4840 K. numaralı kararı aşağıdaki gibidir:
“Geçit hakkı verilmesine ilişkin davalarda, bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulur. Ayrıca, davanın niteliği gereği yargılama giderlerinin davacılar üzerinde bırakılması gerekir. Somut olayda, tesis edilen geçidin 180 parsel sayılı taşınmaz yararına kurulması gerekirken davacılar lehine tesis edilmesi ve davacılar tarafından yapılan yargılama giderlerinin davalılardan tahsili ile davacılar yararına vekalet ücreti taktiri doğru görülmemiş, bu nedenle kararın bozulması gerekmiştir.”
İlgili karardan da anlaşılacağı üzere, geçit hakkı tesisine ilişkin açılacak davalar sonucunda yargılama giderlerinin davacı tarafa yükletilmesi gerekmektedir.
Geçit Hakkının Sona Ermesi
İrtifak hakları, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer. Yüklü ve yararlanan taşınmazlara aynı kimse malik olursa, bu kişi, irtifak hakkını terkin ettirebilir. Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiçbir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir.
Zorunlu Geçit Hakkı Bedeli Nasıl Hesaplanır?
Zorunlu geçit hakkı bedeli, somut olayın koşullarına göre hesaplanacak olup bu hesaplamada taşınmazın değeri, bölgenin coğrafi konumu, yolun genişliği ve uzunluğu, var ise idarenin düzenlemeleri gibi kriterler gözetilir.
Zorunlu geçit hakkı davasında bu hesaplamayı genelde bilirkişiler yapmakta olup temel olarak bu gibi kriterler hesaplamaya esas alınır.
Geçit Hakkı Davası Dilekçe Örneği
….. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NE
DAVACI : XXXXXXX
VEKİLİ : XXXXXXX
DAVALI : XXXXXXX
KONU : Geçit hakkı tesis edilmesi talebimizden ibarettir.
AÇIKLAMALAR :
- Müvekkil, ………………. adresinde bulunan taşınmazın tek malikidir. Ancak ilgili taşınmazdan, Müvekkilin genel yola çıkabilmesi için yeterli geçidi bulunmamaktadır.
- Bu kapsamda, Mahkemenizce belirlenecek bedel karşılığında ve komşuluk hukuku gereğince, davalı tarafın ………………. adresinde bulunan taşınmazından Müvekkil lehine geçit hakkı tesis edilmesi talebi ile işbu davayı açma zorunluluğumuz doğmuştur.
HUKUKİ DELİLLER : Tapu ve Kadastro Kayıtları, Bilirkişi incelemesi, Tanık, Yemin ve sair her türlü yasal delil.
HUKUKİ SEBEPLER : TMK, HMK ve ilgili yasal mevzuat.
NETİCE VE TALEP : Yukarıda izah edilen nedenlerle, davamızın kabulü ile davalı tarafa ait ……………….. adresinde bulunan taşınmaz üzerinde Mahkemenizce belirlenecek bedel karşılığında Müvekkil lehine geçit irtifakının tesisine ve tapu siciline tescil edilmesine karar verilmesini vekaleten talep ederiz.
DAVACI VEKİLİ
XXXXXXX
İşbu dilekçe örnek olarak hazırlanmış olup, süreçlerin olayın somut özelliklerine göre yürütülmesi gerektiğinden, hak kaybının yaşanmaması adına uzman avukat kadromuzdan dava ve danışmanlık hizmet almanızı tavsiye ederiz.