Kamu Davası Nedir?

Kamu davası, suç şüphelisinin yargılanması için kamu adına görülen davaya denilmektedir.

Suç şüphesi üzerine Cumhuriyet savcısı tarafından iddianame düzenlenerek mahkemeye sunulması ve mahkemece iddianamenin kabul edilmesi ile birlikte kamu davası açılmış olur.

Savcılık tarafından suç şüphesi, ihbar veya şikayet üzerine öğrenilebilecek olup herhangi bir suç şüphesinin varlığı halinde suç şüphelisi hakkında kamu davası açılarak yargılamanın yapılabilmesi adına süreç takibi için alanında uzman avukat kadromuzdan, profesyonel hukuki dava ve danışmanlık hizmeti almanızı tavsiye ederiz.

Konu hakkında bilgi almak için info@www.calinokcuhukuk.com mail adresi veya 0530 239 80 89 numaralı telefon ile iletişime geçebilirsiniz.

Kamu Davası Nasıl Açılır?

İddia makamı olan Cumhuriyet savcısı, ihbar veya başka bir suretle suçun işlendiği izlenimini veren bir hali öğrenir öğrenmez kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere maddi gerçeği araştırmaya başlar.

Soruşturma evresinde toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa; Cumhuriyet savcısı görevli ve yetkili mahkemeye hitaben iddianame düzenleyerek mahkemeye sunar.

Mahkemece iddianamenin kabulü ile birlikte, kamu davası açılmış ve kovuşturma evresine geçilmiş olur.

Kamu Davası Nasıl Düşer?

Kamu davasının düşmesi, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK)’nun Dördüncü Bölümünde, 64. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.

• Sanığın ölümü

Sanığın ölümü halinde kamu davasının düşürülmesine karar verilir. Ancak, niteliği itibarıyla müsadereye tabi eşya ve maddi menfaatler hakkında davaya devam olunarak bunların müsaderesine hükmolunabilir.

• Af

Genel af halinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.

Özel af ile hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süresi kısaltılabilir ya da adlî para cezasına çevrilebilir.

• Dava zamanaşımı

Suçun işlendiği tarihten itibaren kanunda öngörülen süreler geçtiği halde dava açılmamış ise ya da dava açılmasına rağmen kanunda öngörülen sürelerde sonuçlandırılmamış ise; kamu davası düşer.

İlgili madde hükmü uyarınca; kamu davası,

a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,

b) Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmibeş yıl,

c) Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,

d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda onbeş yıl,

e) Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl geçmesiyle düşer.

• Şikayetten vazgeçme

Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.

Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.

• Önödeme

Uzlaşma kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, yalnız adlî para cezasını gerektiren veya kanun maddesinde öngörülen hapis cezasının yukarı sınırı altı ayı aşmayan suçların faili;

a) Adlî para cezası maktu ise bu miktarı, değilse aşağı sınırını,

b) Hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için otuz Türk Lirası üzerinden bulunacak miktarı,

c) Hapis cezası ile birlikte adlî para cezası da öngörülmüş ise, hapis cezası için bu fıkranın (b) bendine göre belirlenecek miktar ile adlî para cezasının aşağı sınırını,

Soruşturma giderleri ile birlikte, Cumhuriyet savcılığınca yapılacak tebliğ üzerine on gün içinde ödediği takdirde hakkında kamu davası açılmaz.

• Uzlaşma

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253.maddesinde belirtilen suçlarda; şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören gerçek veya özel hukuk tüzel kişisinin uzlaştırılması girişiminde bulunulur.

Taraflarca uzlaşılır ise; kamu davası açılamaz, açılmış ise dava düşürülür.

Kamu Davasının Açılmasında Savcının Takdir Yetkisi

Kamu davasının açılmasında savcının takdir yetkisi, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 171. maddesinde düzenlenmiş olup Cumhuriyet savcısı kendisine takdir yetkisi tanınan hallerde kamu davasının açılması için yeterli delil olduğu halde iddianame düzenlemeyebilir. İlgili hüküm aşağıdaki gibidir:

Kamu davasını açmada takdir yetkisi

Madde 171 – (Değişik: 6/12/2006 – 5560/22 md.) (1) Cezayı kaldıran şahsî sebep olarak etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasını gerektiren koşulların ya da şahsî cezasızlık sebebinin varlığı halinde, Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verebilir.

(2) (Değişik:17/10/2019-7188/19 md.) Uzlaştırma ve önödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, Cumhuriyet savcısı, üst sınırı üç yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının beş yıl süre ile ertelenmesine karar verebilir. Suçtan zarar gören veya şüpheli, bu karara 173 üncü madde hükümlerine göre itiraz edebilir.

(3) Kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilebilmesi için;

a) Şüphelinin daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı hapis cezası ile mahkûm olmamış bulunması,

b) Yapılan soruşturmanın, kamu davası açılmasının ertelenmesi halinde şüphelinin suç işlemekten çekineceği kanaatini vermesi,

c) Kamu davası açılmasının ertelenmesinin, şüpheli ve toplum açısından kamu davası açılmasından daha yararlı olması,

d) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı ve Cumhuriyet savcısı tarafından tespit edilen zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi,
koşullarının birlikte gerçekleşmesi gerekir.

(4) Erteleme süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmediği takdirde, kovuşturmaya yer olmadığına karar verilir. Erteleme süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmesi halinde kamu davası açılır. Erteleme süresince zamanaşımı işlemez.

(5) Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin kararlar, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından istenmesi halinde, bu maddede belirtilen amaç için kullanılabilir.

(6) (Ek:17/10/2019-7188/19 md.) Bu madde hükümleri;

a) Suç işlemek için örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar,

b) Kamu görevlisi tarafından görevi sebebiyle veya kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen suçlar ile asker kişiler tarafından işlenen askerî suçlar,

c) Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar,

hakkında uygulanmaz.

Kamu Davasında Şikayet ve Şikayetten Vazgeçme Süreci

Suça ilişkin ihbar veya şikayet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir.

Şikayet, takibi şikayete bağlı olan suçlarda, şikayet hakkı sahibinin kendisine karşı suç işleyen kişinin cezalandırılmasına yönelik iradesini yetkili makamlara bildirmesidir.

Takibi şikayete bağlı olmayan suçlarda ise, yetkili makamlara yapılan bildirim şikayet değil, ihbar niteliğindedir.
Kanunda açıkça suçun takibinin şikayete bağlı olduğu düzenlenmemiş ise, o suçun takibi şikayete bağlı değildir.

Şikayet hakkı sahibi, 6 ay içinde şikayette bulunmazsa soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
TCK m.73/4 uyarınca; kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.

Yani, şikayetten vazgeçmenin etki yaratabilmesi için hükmün kesinleşmesine kadar şikayetten vazgeçilmesi gerekmektedir. Hüküm kesinleştikten sonra şikayetten vazgeçilmesi, cezanın infazına etki etmez. Hüküm kesinleşmeden önce şikayetten vazgeçilir ise; mahkeme davayı düşürür.

Kamu Davasında Zamanaşımı Kavramı

Dava zamanaşımı, TCK m.66’da düzenlenmiş olup kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında kamu davası;

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,
• Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmibeş yıl,
• Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,
• Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda onbeş yıl,
• Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl geçmesiyle düşer.

TCK m.66/2’ye göre; fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle kamu davası düşer.

Kamu Davasına Müdahil Olma

Kamu davasına katılma, CMK m.237’de düzenlenmiş olup bu hükme göre; mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanlar, ilk derece mahkemesindeki kovuşturma evresinin her aşamasında hüküm verilinceye kadar şikâyetçi olduklarını bildirerek kamu davasına katılabilirler.

Katılma, kamu davasının açılmasından sonra mahkemeye dilekçe verilmesi veya katılma istemini içeren sözlü başvurunun duruşma tutanağına geçirilmesi suretiyle olur.

Duruşma sırasında şikâyeti belirten ifade üzerine, suçtan zarar görenden davaya katılmak isteyip istemediği sorulur.

Cumhuriyet savcısının, sanık ve varsa müdafiinin dinlenmesinden sonra davaya katılma isteminin uygun olup olmadığına karar verilir.

Kamu Davasının Sonuçları

Kamu davasının sona ermesine ilişkin hükümler, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun İkinci Kısmında düzenlenmiştir.

Yapılan yargılama neticesinde; duruşmanın sona erdiği açıklandıktan sonra “hüküm” verilir. Yargılama sonucu verilebilecek hükümler aşağıdaki gibidir:

• Beraat
• Ceza verilmesine yer olmadığı
• Mahkumiyet
• Güvenlik tedbirine hükmedilmesi
• Davanın reddi
• Davanın düşmesi

İşbu metin konunun genel hatlarıyla açıklanması için hazırlanmış olup, süreçlerin olayın somut özelliklerine göre yürütülmesi gerektiğinden, hak kaybının yaşanmaması adına uzman avukat kadromuzdan dava ve danışmanlık hizmet almanızı tavsiye ederiz.